Фашистхэм къаухъуреихьа Ленинград къалэм блокадэр щытрахыжа махуэмУрысейм и хэгъуэгухэм «Блокадэ щIакхъуэ» акцэр щрагъэкIуэкIащ, а нэщIэбжьэр зэращымыгъупщар къагъэлъагъуэу.
А акцэм къриубыдэу, Хьэбэз къуажэм дэт лицей-интернатым «Блокадный хлеб» фIэщыгъэцIэр зиIэ дерс зэIуха щекIуэкIащ.
Абы кърагъэблэгъащ Хьэбэз районым и ветеранхэм я Советым и тхьэмадэ Туаршы Назар, Хьэбэз район администрацэм егъэджэныгъэмкIэ и къудамэм и унафэщI ТуаршыЖаннэ, Ленинград кърашу, Беслъэней къуажэмщапIа Ивановэ Катя ипхъу Къэзэнокъуэ Зухра, нэгъуэщIхэри.
Лицейм и е 11-нэ медицинэ классым хэс ныбжьыщIэхэм, Ленинград блокадэм хэхуэн къызыхудэхуа цIыхухэм я нэгу щIэкIар, абыхэм бэлыхьу ятелъар тхыдэм къыхэщыж хъыбархэмкIэ ягу къагъэкIыжащ, усэ гущIыхьэхэм къеджащ, теплъэгъуэхэр утыку кърахьащ.
Къалэ – лIыхъужьыр фашистхэм къаухъуреихьари, дыхьи-дэкIи щымыIэу, а щытыкIэм махуэ 900-м зэрынэхьэскIэ ирагъэтащ…
Официальнэ бжыгъэхэмкIэ абдеж щыхэкIуэдауэ къагъэлъагъуэ цIыху мин 630-м нэс. Ауэ, а бжыгъэр куэдкIэ нэхъыбэу, цIыху мелуан 1,5-м нэсу къаIуатэ.
Блокадэр зэрыщыIа илъэсищым совет сэлэтхэмзэкъым ар пхыратхъыну зэрыхэтар. Ауэ ар щахузэфIэкIар 1944 гъэм, щIышылэм (январым) и 27-ращ.
А пIалъэм къриубыдэу ленинграддэсхэм яшэчар нэгум къыщIэгъыхьэгъуейщ.
«Блокадный хлеб» — сыт абы и мыхьэнэр? Абы и гугъу щащIащ дерс зэIухам деж. А зэман бзаджэм гъаблэм ихь цIыхухэм талонкIэ хуагуэшу щытащ щIакхъуэ Iыхьэ зырыз. Махуэ псом абыхэм арат яшхынуягъуэтыр. А щIакхъуэ Iыхьэм и цIыкIуагъыр зыхащIэн папщIэ, грамм бжыгъэкIэ гуэша Iыхьэхэр ныбжьыщIэхэмрэ хьэщIэхэмрэ иратащ. Абы цIыхур махуэ псом ирипсэуфыну фIэщ щIыгъуейщ…
Дерс зэIухам кърагъэблэгъа Къэзэнокъуэ Зухра ныбжьыщIэхэм яжриIэжащ и анэ Катя Ивановэ, иужькIэ Уэхъутэ Фатимэ хъужам, и къекIуэкIыкIамрэ и гукъэкIыжхэмрэ…
Катя псэуху и нэгу щIэкIакъым и сабиигъуэм илъэгъуа нэщIэбжьэ хьэлъэр.
— Апщыгъуэм си анэр илъэсипщIым итт. Унагъуэ насыпыфIэу, сабииплIым адэ-анэр къащхьэщыту тхъэжу псэут. Ауэ, а зауэ бзаджэм унагъуэм и гъащIэр зэхикъутащ. Я адэр зауэр зэрыщIидзэу дзэм хыхьэри, щIэх дыдэ хэкIуэдащ. СабииплI къызыхуэна анэр, лъэкI къимыгъанэу, абыхэм я гъащIэр зэрихъумэным хэтащ. Махуэм езым кърат щIакхъуэ Iыхьэри и сабийхэм ятригуэшэжу хуэхьыху ирихьэкIащ. АдэкIэ, и къарум къызэримыхьыжым гу щылъитэм, сабийхэм я тхылъхэр зы ищIри иутIыпщащ, «щIэх явмыгъэцIыху сызэрылIэр, си щIакхъуэ Iыхьэри къыватыжынукъым» яжриIэри…
ИужькIэ, сабийхэр «ГъащIэгъуэгумкIэ» къызэпхырашри къалэ къэухъуреихьам къыдашащ. Ауэ, абы ялъэгъуа гуIэгъуэр къэIуэтэгъуейщ, — гумэщIу и анэм и псалъэхэр игу къигъэкIыжащ Зухра.
Беслъэнейдэсхэм а зэманым зэрахьа гуеигъэр тхыдэм къыхэнащ. Катя апщыгъуэм Уэхъутэхэ я унагъуэм ящтэри, зыми хуамыгъэныкъуэу япIащ. Езыри жьыщхьэ махуэ хъуху псэуащ, ауэ и нэгу щIэкIа гуауэр зэи щыгъупщакъым.
Зухра къиIуэтэжа хъыбарым дерсым щIэсауэ хъуам я нэпс къригъэкIуащ.
Къапщтэмэ, Катя и гъащIэр, абы теухуа хъыбарыр блокадэ гущIэгъуншэми зы Iыхьэ мащIэщ. Апхуэдэ цIыху гъащIэ дапщэ..?
Дерсыр купщIафIэу, сабийхэм гупсысэ къызыхахыну зэрыщытар жаIащ хьэщIэхэм. Сабийхэр хэкупсэу гъэсэнымкIэ апхуэдэ лэжьыгъэхэм мыхьэнэшхуэ зэрыхэлъркъыхагъэщащ.
ФIыщIэ хуащIащ, ар нэгъэсауэ зыгъэхьэзыра, лицейм тхыдэмрэ обществэмрэкIэ и егъэджакIуэЕщрокъуэЗамирэрэ е 11-нэ медицинэ классым и унафэщI Сидакъ Эллэрэ.
А махуэм лицейм и нэгъуэщI классхэми а Iуэхум теухуа класс лэжьыгъэхэр, зэпсэлъэныгъэхэр щрагъэкIуэкIащ.
Псори щыхьэт техъуащ илъэс 76-рэ зытекIыжа Iуэхугъуэ гущIыхьэр зыщыбгъэгъупщэ зэрымыхъунум.
БОРЭНЫКЪУЭ Мадинэ.
Сурэтхэр ТУАРШЫ Беслъэн трихащ
27 января — день снятия блокады города Ленинграда.
76 лет назад была полностью снята блокада Ленинграда. Почти 900 дней и ночей во вражеском кольце. Сотни тысяч погибших, по некоторым данным, более миллиона от голода, холода, обстрелов… В этот день в лицее а.Хабез прошла акция «Блокадный хлеб». В 11 медицинском классе прошёл открытый урок, на котором рассказали о судьбах людей прошедших этот ад. Детям раздали по 125 грамм хлеба. Именно столько давали в то страшное время, за весь день одному человеку .
