Хьэшыр Чылар Iуащхьэмахуэ щыгу япэ дыдэ иува цIыхуу зэрыщытыр зымыщIэ щыIэу фIэщ щIыгъуейщ. Ауэ а лъэхъэнэм
Урысей къэралым и цIыху Iуащхьэмахуэ дэмыкI мыхъуу щIэхъуам и щхьэусыгъуэм цIыху куэд щыгъуазэу къыщIэкIынкъым. 1827 гъэм Урысейм и Правительствэм къыдигъэкI дыщэ сомым и уасэр нэхъ лъапIэ ищIын и мураду, платинэм къыхэщIыкIа ахъшэ (сом) къыдигъэкIмэ фIэфI хъуащ. А лъэхъэнэм Урысей къэралым и чысэ нэхъыщхьэм и унафэщI (министр финансов), нэмыцэщылъху граф Канкрин Егор Францевич (Генри Людвиг Кребс) платинэм къыхэщIыкIа ахъшэмкIэ ечэнджэщыну
Къэзан университетым физикэмкIэ щезыгъаджэ и лъэпкъэгъу, щIэныгъэ куэдым фIыуэ хэзыщIыкI Купфер Александр
Яковлевич зыхуигъэзащ. Купфер министр Канкрин къыжриIащ а упщIэмкIэ нэмыцэ щIэныгъэлI гъуэзэджэ Александр фон
Гумбальд зыхуигъазэмэ нэхъыфIу. Канкрин «платинэ»ахъшэм ехьэлIа упщIэмкIэ Гумбальд щеупщIым, щIэныгъэлIым зэуэ
къыжриIащ «платинэ» ахъшэр и пIэ зэримытыр, абы и уасэр куэдрэ дэуей, еухыу зэрыщытыр. А лъэхъэнэм Урысейм Урал и къуакIэбгыкIэхэм платинэ къыщыщIихыу иригъэжьат.
