Хьид Махуэм Фэеплъымрэ щыгъуэмрэ я махуэм
Мы гъэм мэкъуауэгъуэм (июным) и 22-м илъэс 76-рэ ирикъуащ совет цIыху мелуан 27-м нэсым я псэ щата Хэку зауэшхуэр къызэрыхъейрэ. Абы ехьэлIауэ Черкесск къалэм дэт «ЩIыхьым и мафIэ мыужьыхым» деж «Фэеплъ уэздыгъэ» урысейпсо акцэ щекIуэкIащ. Абы хэтащ къалэм дэт курыт еджапIэхэм щеджэхэмрэ щIалэгъуалэр хэкупсэ-лъэпкъыпсэу гъэсэнымкIэ Купсэм и гъэсэнхэмрэ, Хэку зауэшхуэм и ветеран Канаматов Хамит, къалэм и ветеранхэм я Советым и тхьэмадэ Бурулев Дмитрий сымэ. Хамит и гукъэкIыжхэмкIэ щIалэгъуалэм ядэгуэшащ, Хэку зауэшхуэм щыгъуэ ди совет цIыхухэм гугъуехьу яшэчар къахуиIуэтащ. КъыкIэлъыкIуэу, пщэдджыжьым, сыхьэтыр 10-м абдежым фэеплъ пэкIу щызэхэтащ. Зауэм хэкIуэдахэм я фэеплъым я щхьэр хуагъэщхъыну къекIуэлIащ Къэрэшей-Черкесым и Iэтащхьэ Темрезов Рэшид, УФ-м и МВД-м и Управленэ Нэхъыщхьэу Ищхъэрэ Кавказ федеральнэ хэгъуэгум щыIэм и унафэщI Бачурин Сергей, республикэм и ЦIыхубэ ЗэIущIэмрэ Парламентымрэ) и Правительствэмрэ я тхьэмадэхэу Иванов Александррэ Уэз Аслъэнрэ, Урысейм и Президентым и лIыкIуэу СКФО-м щыIэм и аппаратым къыбгъэдэкIыу Къэрэшей-Черкесым щыIэ федеральнэ инспектор Дральщиков Игорь, Черкесск къалэм и мэр Тамбиев Руслан, Парламентым и депутатхэр, Правительствэм хэтхэр, хабзэхъумэ къулыкъухэм я лIыкIуэхэр, къалэдэсхэр.
КъинэмыщIауэ, пэкIум хэтащ пщIэ зиIэ хьэщIэхэр — Хэку зауэшхуэм и ветеранхэмрэ тылым щылэжьахэмрэ. Динырылажьэхэу Катчиев Казим хьэжырэ отец Александррэ Хэку зауэшхуэм хэкIуэдахэм папщIэ къызэхуэсахэм дыуэ ирагъэщIа нэужь, псалъэ иратащ Темрезов Рэшид.
— ПщIэ зыхуэсщI ветеранхэ, зауэм хэтахэ, тылым щылэжьахэ, къалэдэсхэ! 1941 гъэм мэкъуауэгъуэм и 22-м, нэхъ лъыгъажэ дыдэу тхыдэм къыхэнэжа Хэку зауэшхуэм щIидзащ. Ар Урысейм щыпсэу лъэпкъхэмкIэ щыгъуэ махуэщ. Нобэ дигу къыдогъэкIыж бийм зи щхьэр хуэзымыгъэтIылъа, я гъащIэр щIату, Хэкур зыхъума ди ЛIыхъужьхэр. Зауэ дыджыр къыщыхъеям, Хэкур яхъумэну Урысейм щыпсэу лъэпкъхэм зыкъаIэтащ. Ахэр зэкъуэувэу бийм зэрыпэщIэувам, ди зауэлIхэм зэрахьа лIыхъужьыгъэмрэ гуеигъэмрэ, тылым Iутахэр псэемыблэжу зэрылэжьам къыхэкIыу ди совет цIыхухэм ТекIуэныгъэшхуэр къахьащ. Жэщ-махуэ 1418-кIэ екIуэкIа зауэ гущIэгъуншэр 1945 гъэм накъыгъэ (май) мазэм иухащ. Ди хэкуэгъухэми, Къэрэшей-Черкесым щыпсэухэми, бийр зэхэкъутэным хэлъхьэныгъэшхуэ хуащIащ, зыщалъхуа щIыгур, я Хэкур яхъумащ. ФIыщIэ фхудощI зауэм и ветеранхэмрэ тылым щылэжьахэмрэ нобэ мамыр гъащIэм дызэрыщыпсэум папщIэ! Хэку зауэшхуэр зэриухрэ илъэс дапщэ темыкIыжами, абы теухуа пэжыгъэр тхъумэнущ, ди адэжьхэм зэрахьа лIыхъужьыгъэмрэ хахуагъэмрэ я щапхъэм щIэблэр щIэтпIыкIынущ. Ди Хэкум и хуитыныгъэм щIэбэнахэм щхьэщэ фхудощI! — жиIащ Темрезов Рэшид.
АдэкIэ псалъэ иратащ Бачурин Сергей. Ар республикэм щыпсэухэм яхъуэхъуащ узыншагъэ быдэ яIэну, зызыужь, ефIакIуэ хэгъуэгум щыпсэуну, мамырыгъэ щымыщIэну! Хэку зауэшхуэм хэкIуэдахэм дакъикъэкIэ яхуэщыгъуа нэужь, и гукъэкIыжхэмкIэ къызэхуэсахэм ядэгуэшащ Хэку зауэшхуэм и ветеран, илъэс 94-рэ хъу Антипов Николай. Ар къытепсэлъыхьащ зауэм гугъуехьу щалъэгъуам, ди совет цIыху куэд зэрыхэкIуэдам. ЖиIащ Венгрием, Румынием, Чехословакием, КъуэкIыпIэ Жыжьэм, Германием щекIуэкIа зэхэуэ гуащIэхэм зэрыхэтар икIи республикэм и унафэщIхэм фIыщIэ яхуищIащ зауэм хэтахэр, ветеранхэр гулъытэншэу къызэрамыгъанэм папщIэ.
ЩIалэгъуалэм къабгъэдэкIыу къэпсэлъащ Черкесск къалэм дэт зи № 11 еджапIэм щеджэ Хъупсырокъуэ Валерий.
— Нобэ, фэеплъымрэ щыгъуэ махуэмрэ, дэ, щIалэгъуалэр, Хэкум и хъумакIуэхэр, ди къалэр хуит къэзыщIыжахэр зыщIэлъ «ЩIыхьым и Аллеем» дыкъыщызэхуэсащ. Хэку зауэшхуэм ди адэшхуэхэм къыщагъэлъэгъуа гуеигъэр дэркIэ щапхъэщ. Фыкъыдогъэгугъэ, ди адэшхуэхэм къытхуазэуа мамыр гъащIэр тхъумэну! — жиIащ Хъупсырокъуэ Валерий.
ПэкIум и кIэм къызэхуэсахэм фэеплъ сынхэм деж удз гъэгъахэр щагъэтIылъащ, цIыкIухэм бырыб хужьхэр уафэгум ираутIыпщхьащ.
ЕЗАУЭ Маринэ